Meleklerin Payı Kitap Notlarım
Invalid Date • ☕️ 5 dk okuma • 🏷 görkem yazıyor
Viski kültürü tahminimden daha derin tarihsel, kimyasal, bilimsel bir çok katmandan oluştuğunu Burkay Adalığ’ın muhteşem kitabı ile öğrenmiş oldum. Notlarım:
Meleklerin Payı
Babam geçen yıl şunu sordu:
Üzerinde 12 yıllık yazan bir viski, hakikaten 12 yıl bekletiliyor mu?
Aynı sorunun cevabını bende merak ediyorum. Sanki olgunlaştırma süresi, mevcut teknik yöntemlerle hızlandırıyorlar mı acaba? Bu 12 yıl, bildiğimiz 12 yıl mı diye düşünüyordum. Öğrendim ki; eski tip yöntemler ile bildiğimiz dünya 12 yılı bekletiliyor.
“Bir içkinin viski olabilmesi için en az 3 yıl gerekiyor”. (s.55)
Yıllar geçtikçe viskinin pahalı olmasının sebebi, viskinin her yıl alkol ve su kaybetmesinden kaynaklanıyor. Sayfa 68’de yer alan tablo çok enterasan.
Tayvan’da olgunlaştırılan bir viski içmek istiyorsunuz. 12 yıllık yapmak istediğinizde fıçıda %80’lik bir kayıp meydana getiriyor. Bölgenin sıcaklığı, nem oranı viski de oluşan bu kayıba etki ediyor. Kitaba da ismini aslında bu olay veriyor. Her yıl bu kayıp payı “meleklerin içtiği” onların payı olduğuna atıf yapılıyor.
Viski sadece arpadan yapılmıyor
%51’den fazlası mısırdan yapılıyorsa burbon (bourbon) deniyor. sf 196
İskoç harman viskilerinin tamamı arpa maltından yapılıyor. Fakat çavdar, buğday gibi tahıllar da kullanılıyor.
Fıçının önemi
Viskiye hiç bir aşamada aroma verilmiyor sf 65. En uzun bekleme fıçıda yapılıyor. Viski sadece bu meşe fıçılarında beklerken olgunlaşıyor. Fıçılarda tür tür. Barrel 200 litrelik fıçı, Butt 500 litre olabiliyor. Quarter cask 50 litreye kadar düşüyor.
Fıçı üretimi de entersan çivi tutkal gibi ek malzeme yok. Fıçıları çevresindeki metal aksam tutuyor. Meşenin en büyük görenin alkole kokusunu ve tadını veren kimyasal maddeleri sağlamak olduğunu söylüyor Adalığ. Fıçının bu görevi yapması için alkole değecek kısımların yakılıp (tütsünlenip) hazır hale gelmesi gerekiyor sf 57
Ben “karamel” katıldığını duymuştum fakat bu konuyla ilgili geniş bir bilgi veriyor. Viskiye “renk” vermesi amacıyla standart renginin tutturulması için E150 koduyla ülkemizde gösterimi olan renklendirici kullanılıyor. Bu maddenin tatsız ve kokusuz olduğu için renk dışında etki ettiği bir şey olmadığı belirtilmiş.
“Amerika’da yasa gereği bir fıçı sadece bir kez kullanabiliyor” (sf64) Amerika’da tekrar kullanılmayan bu fıçılar yani içinde burbon beklemiş fıçılar İskoçya’ya gönderiliyor :). First fill ifadesi (birinci dolum) ABD ve İskoçya’da farklı anlama geliyor. Amerika’dan gelen daha önce içinde Jack Daniel’s, Maker’s mark, Jim Beam gibi visikler beklemiş fıçılara ilk defa İskoç alkolü dolunca birinci dolum deniyor :) -sf64
Bu konuda Jack Daniel’s baştamıtımcısı Jeff Arnett şöyle demiş, İskoçya’da üretilen tek malt viskilerin neredeyse tamamı benim fıçılarımdan olduğundan, içinde bir damla bile Jack Daniel’s kalmışsa aslında tek malt değil İskoç-Amerikan harman viskisi (blended) olur diyor.
Malt Viski
Aynı fıçıdan çıkan viskiye malt DENMİYOR! Malt viski tek bir damıtevinde üretilen viski. Single Malt Scotch diyorsak bunun bir standartı var sadece bakır imbik kullanılır ve arpa maltı ile yapılır başka tahıl eklenmez.”Tek malt terimi visikinin tek partide üretildiği veya tek fıçıdan çekildiğini anlamına gelmez” sf 79.
Tennessee Viskisi
Tennessee eyaletinde üretilen ve akçağaç odunlarından üretilen kömür parçalarıyla filtrelenen viskilerin adı. Jack Daniel’s bu kapsamda.
Yıllanmış viski o kadar iyi olmayabilir
Adalığ, Londra’da 40 yıl mizunara fıçısında bir viski tadımı yapıyor (Yamazaki) “içilmez bir viski olarak” not almış defterine. Yıllanmış viski iyi viski anlamına gelmez diyor. Bu arada şaraptan farklı olarak viski sadece fıçı içinde olgunlaşabiliyor. Şişe içinde bekletmeniz yıllandırmıyor viskiyi.
Viski Nasıl İçilir? Buzlu, Sulu, Sodalı, Kolalı ?
“Nasıl istersen öyle iç” diyor. Fakat satır aralarında kolayı tavsiye etmediğini, en azından tercih etmediğini anlıyorum. Havanın sıcak olduğu dönemlerde büyük bir buz parçası ile (küçük buzların kolay eriyip, fazla sulandırdığını söylüyor) keyifle içebildiğini söylüyor. sf 226
Üstadın tavsiyesi viskiyi sek içmeniz. Yeni başlayanlar için “su”landırmayı tavsiye etse bile malt viskilerdeki aromayı tadabilmeniz için sek için diyor. Bunu söylerken yine kendi ifadesi ile snob bir tarz ile öyle içilmez böyle içilmez demekten kaçınıyor. sf 225
Kokteyl konusunda ise “kaliteli viski kokteyl için kullanılmaz” kanısının yanlış olduğunu, kaliteli viski kateli kökteyl uyumuna atıf yapıyor.
Viski ile turşu tavsiyesi
Viskinin yanında sadece kuruyemiş veya çikolata yemenin ötesine geçiyor. Zaten belirli viskilerin belirli tatlar ile daha iyi gittiği ile ilgili geniş yer veriyor kitabına. Kuru et ve turşunun ise viski ile çok iyi gittiğini özellikle belirtiyor.
Harman viski kolay değildir, malt viski daha iyi olmayabilir
Harman viski üretmek için 30-40 viski belirli oranda karıştırılıyor. Aynı lezzeti yakalamak dolayısıyla oldukça zor. Malt ve harman karşılaştırmasını ise tek enstürman ve senfoni karşılaştırması ile anlatıyor. Tat ve izlenim farkı vardır diye sonlandırıyor.
Atatürk Johnie Walker Getirtiyor
Yazar İskoçya Diaego arşivlerini gezerken Mustafa Kemal Atatürk’ün konuklarına sunmak için 14 Mayıs 1935’de köşke Johnie Walker Black Label şişeleri söylemiş. Yine Türkiye’nin film, sanat kültüründe kısa hikayeleri kitapta yer veriliyor.
Johnnie Walker
Red Label = 9 yıllık harman Black Label = 12 yıllık harman
Dünyanın ve Türkiye’nin en çok satan viskisi Red Label. 1920 yılında tam 120 ülkede satıştaymış. Ford oca Cola, McDonald’s yok. İlk global marka olabilir iddiasında bulunuyor Adalığ.
Amerika’ya giden Johnnie Walker viskiler, şişelerinin yuvarlak olması sebebiyle birbirine çarpıp kolayca kırıldığından, yanyana dizildiğinde birbirini destekleyecek, boşluğu engelleyecek şekilde tasarımı ile diğer viskilerden farklılışacak ilk adımı atmış. Yine etiketleri düz değil hafif açılı, yere paralel olamyan şekilde yaparak farklılaştırmış markasını.